یادداشت
فلسطین؛ فصل غربال و رویش‌های آخرالزمانی
داستان پرغصه غزه روایتگر بی‌پرده ظلم و جنایاتی است که نقاب از چهره حق‌به‌جانب و مدافع حقوق بشر غرب می‌اندازد و فصل مهمی از تحولات آخرالزمانی را رقم می‌زند. گویا صبر استراتژیک اهل حق در رساندن پیام الهی به آزادی‌خواهان در حال ثمردهی است و با غربالگری عظیم بر محور فلسطین، موسم رویش‌های جهانی فرا می‌رسد.
محمد پارسائیان؛ رئیس مرکز مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن کریم، در یادداشتی که در اختیار ایکنا قرار داده به تحلیل وقایع فلسطین از منظر تحولات آخرالزمانی و عطف توجه جهانی به اسلام از منظر استقامت و ایمان اعجاب‌آمیز مردم غزه پرداخته است. متن این یادداشت را در ادامه می‌خوانید؛
تعبیر رهبر معظم انقلاب مبنی بر اینکه «فلسطین کلید رمزآلود گشایش درهای فرج بر امت اسلام است»(1) پرده از رابطه وثیق فلسطین با ظهور می‌گشاید. تأکید همیشگی امامین انقلاب بر اینکه فلسطین باید در صدر مسائل جهان اسلام باشد و حمایت همه‌جانبه و فراتر از چارچوب منافع اقتصادی آنان، نشانه‌ای از عمق رابطه استراتژیک آرمان فلسطین با فتوحات اسلامی دارد. سرّ این مسئله را باید در راهبرد صبر استراتژیک اهل بیت(ع) در گذر یک هزار و چهارصد سال گذشته جستجو کرد.
روایتی از امام صادق(ع) می‌تواند در رازگشایی این مسئله کمک کند؛ حضرت در پاسخ به شخصی که از علت عدم مقاتله امیر مؤمنان(ع) با اصحاب سقیفه پرسید، به آیه شریفه سوره فتح استناد فرمودند: «لَوْ تَزَیلُوا لَعَذَّبْنَا اَلَّذِینَ کفَرُوا مِنْهُمْ عَذاباً أَلِیماً؛ اگر شما کفّار و مؤمنین از هم جدا مى‌شدید، محققاً آنان که کافرند را به عذاب خود معذّب مى‌ساختیم»(فتح: 25). راوى پرسید که مقصود از تزایل کفّار و مؤمنان چیست؟ امام(ع) فرمودند: ودایع (امانت‌هاى) مؤمنان در اصلاب کافران. ظهور حضرت قائم(ع) هم همین‌طور است. مادامى که این ودایع از اصلاب کفّار خارج نشده‌اند، حضرت ظهور نمى‌فرمایند، ولى پس از خروج آنها ایشان ظهور کرده و بر دشمنان غلبه مى‌کنند.(2)
پرسش اینجاست که اگر امیر مؤمنان(ع) در کودتای سقیفه عَلَم جنگ برمی‌افراشت، طبیعتاً با تعداد محدودی نبرد می‌کردند، ولی ایشان با اجتناب از این امر، مجبور به مقاتله با چند هزار نفر در جنگ‌های دوران خلافتشان شدند. سرّ این تأخیر باتوجه به روایت، فرصت رشد به ودایع الهی است؛ افرادی که ظرفیت و استعداد پرورش و رویش دارند، ولی هنوز فرصت رشد برایشان فراهم نشده بود. مالک اشتر نخعی، کمیل بن زیاد و افراد زیادی که بعدها شُرْطَةُ الخَمیس شش هزار نفری را در کوفه تشکیل دادند، همگی در داستان سقیفه حضور ندارند یا هنوز نوجوان هستند و محضر امیر مؤمنان(ع) را درک نکردند.
پیامبر اکرم(ص) در فتح مکه نیز اجازه ندادند تا با انتقام از مردم این شهر بنیان برخی فتنه‌های بعدی برکنده شود؛ چراکه هنوز در میان مردم مکه و اصلاب آنها افراد مؤمنی وجود داشتند. البته معمولاً در این غربال دینی زمان‌بر، ما متوجه ریزش‌ها می‌شویم ولی از رویش‌ها غافلیم. رویش‌هایی که بسیاری از اوقات در همان جغرافیای ریزش روی نمی‌دهد؛ یعنی ممکن است ریزش در کنار ما، ولی رویش در آن سوی دنیا باشد. همان‌طور که در خانه امام معصوم، جعفر کذاب و ابراهیم بن موسی رشد می‌کنند، ولی از آن سوی دنیا حضرت نرجس خاتون(س) برای مادری امام زمان(عج) انتخاب می‌شود.
قرآن کریم درباره برخی اهل کتاب از تعبیر «الرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ مِنْهُمْ»(نساء: 162) استفاده می‌فرماید؛ یعنی انسان‌های مسیحی یا یهودی که اهل علم راسخ، آزادی‌خواهی و انصاف هستند. آنان در هر کجای دنیا که باشند، در جستجوی حقیقت، اخلاق و انسانیت هستند. آن‌گونه که بسیاری از انسان‌های آزاده حتی از طبقه بلاگر در غرب از کودک‌کشی و ظلم اسرائیل هر روز ناله و فریاد دارند، اما از آن سوی در داخل ایران افراد مسلمانی برای ریختن نابجای یک سطل ماست احساس درد کردند، ولی از بارش بمب‌های سنگین بر سر هزاران زن و کودک بی‌گناه فلسطینی احساس درد و اعلام اعتراض نکردند.
فلسطین و یمن؛ محور غربال آخرالزمانی
داستان پرغصه جنگ غزه از جنس همین غربال آخرالزمانی است. از آنجا که حکومت امام عصر(عج) جهانی است، غربالگری و ریزش و رویش ایشان نیز در مقیاس سراسری است و ممکن است در عوض ریزشی در نزدیکی‌مان، رویشی در آن سوی جهان روی دهد. مسیحیان و یهودیان و غیرمسلمانان زیادی یافت می‌شوند که با آزادی‌خواهی در سمت درست تاریخ ایستاده‌اند. شاید به همین دلیل باشد که در روایات آخرالزمانی، نقش یمن و فلسطین برجسته شده است. به ویژه اینکه انعکاس جنایات فلسطین با سرعت بیشتری رسانه‌ای شده و محور توجهات عالم قرار گرفته است. شواهد فراوانی از این انقلاب توجه به مردم فلسطین و تعجب از روحیه ایمان و استقامت اعجاب‌انگیز آنان و در نهایت کنجکاوی برای فهم دین و قرآن وجود دارد.
در جریان چالش سرود «سلام یا مهدی» (نسخه عربی سلام فرمانده) در حمایت از فلسطین در تیکی تاک، بسیاری از مخاطبان از هویت «مهدی» در این سرود می‌پرسیدند و از حس عجیب خود می‌گفتند. همچنین فضای مجازی از پیام‌های افراد غیرمسلمانی پر می‌شود که پس از حملات وحشیانه اسرائیل، از روی کنجکاوی به خواندن قرآن روی می‌آورند و از محتوای آن شوکه می‌شوند. برای نمونه در زیر یکی از این کلیپ‌ها که نظر قرآن درباره بازگشت حضرت عیسی را بیان می‌کند، کامنت‌های فراوانی منتشر می‌شود که غیرمسلمانان از تمایل خود به خواندن قرآن و گرایش به اسلام خبر می‌دهند. همه این تحولات نشان از آغاز یک تحول فکری و چرخش توجه به سوی اسلام و مهدویت دارد.
گویا درخت صبر استراتژیک اهل بیت(ع) برای امت‌سازی در حال ثمربخشی است. صبر استراتژیکی که هزار و چهارصد سال است تلاش می‌کند حجت‌های الهی را به گوش تمام آزادی‌خواهان برساند و برای غربال نهایی در ساعت صفر مهیا شود. اگرچه صحبت از زمان ظهور صحیح نیست، ولی نشانه‌های فراوان آخرالزمانی از گرایش به قرآن و اسلام در حال ظهور و بروز است. همان‌گونه که با وجود سانسورهای فراوان رسانه‌ای در غرب، صدای پای زائران اربعین حسینی در حال پیچیدن در جهان است و تا چند سال بعد، دیگر کسی در این کره خاکی نخواهد بود که به اینترنت دسترسی داشته باشد و اسم اربعین و نام حسین به گوش او نرسیده باشد.
طبق روایت مفصلی از امام صادق(ع)، 11 فرمانده لشکر امام زمان از پناه‌جویان به غرب هستند(3). یعنی کسانی که برای امنیت خانواده از کشورهای جنگ‌زده به کشورهای غربی عزیمت کردند و در آنجا نیز به تبلیغ دین پرداختند. در همین روایت داستان جوانی نقل می‌شود که از اروپا به کشورهای اسلامی می‌آید و با فهم و درک دین، به اروپا باز می‌گردد و دوستانش را به یقین می‌رساند(4). پیش‌نیاز این رویش امکان رفت‌وآمد آسان در کشورهای اسلامی است. امری که به کاهش سیطره نظامی، سیاسی و رسانه‌ای بر جهان اسلام نیاز دارد.سیطره طاغوت نیز دقیقاً اصلی‌ترین علت غیبت امام زمان(عج) است.
امام زمان(ع) در توقیعی (نامه‌ای) به نائب دوم درباره علت غیبت می‌نویسند که تمام پدران (معصوم) من زیر سیطره طاغوت زندگی کردند، ولی (حکمت و مشیت الهی برای من با پدرانم تفاوت دارد) من هنگامی خروج می‌کنم که بیعت هیچ طاغوتی بر گردنم نباشد(5). این روایت می‌رساند که فلسفه و علت غیبت امام عصر(عج) و حلقه مفقوده ظهور ایشان در تمام هزار و صد و اندی سال، سیطره طاغوت است. اگر با امت‌سازی، تبلیغ و نهایتاً برداشتن سیطره طاغوت، ظرفیت افرادی که استعداد ایمان و درک حقیقت را دارند، متبلور شود، مانعی برای غیبت امام عصر(عج) باقی نمی‌ماند. همان‌گونه که در روایت نخست تأکید شد هرگز ظهور روی نمی‌دهد تا ودایع خارج شود: «لَنْ یظْهَرَ أَبَداً حَتَّى تَخْرُجَ وَدَائِعُ اَللَّهِ»(2).
دینی که برای جزئی‌ترین رویدادها و مسائل انسان برنامه دارد، چگونه برای ظهور تمدن جهانی موعود طرح و نقشه‌ای نداشته باشد. یک‌سوی این جریان تکوینی و بر اساس اراده الهی و سوی دیگر متوقف بر اراده و همدلی مسلمانان و مردم جهان است. جریان وکالت شیعه که در عصر امامان عسکری تقویت شد، در دوران امام عصر(عج) گسترش بیشتری یافت. انسجام محور مقاومت که با اتحاد مسلمانان شیعه و سنی در سراسر منطقه شکل گرفته است، از جمله عوامل کاهش سلطه طواغیت و افزایش مؤلفه‌های اقتدار منتظران ظهور است.
اکنون که از پنجره نمایش زخم‌ها و داغ‌های مردم غزه، توجه جهانیان را به صبر و استقامت اهل غزه جلب شده است و بسیاری به سوی مطالعه مستقیم اسلام و قرآن روی آوردند، باید بیش از پیش هوشیار بود و ضمن دفاع از مردم مظلوم فلسطین و پیگیری حقوق آنان، از این فرصت بزرگ برای معرفی اسلام و قرآن به جهانیان بهره برد و با دل بستن به رویش‌های دور، از ریزش‌های نزدیک مأیوس نشد. آماده‌سازی محتوا و ترجمه معارف قرآن به زبان‌های مقصد در این شرایط اثرگذاری دوچندانی در جذب ذهن‌های پرسشگر و دل‌های آماده دارد. امری که می‌تواند از سوی تمام نهادهای حاکمیتی و مردمی در زمینه قرآن کریم پیگیری شود.
(1) سومين كنفرانس بين المللي قدس و حمايت از حقوق مردم فلسطين، 1385/1/25.
(2) «قُلْتُ لَهُ مَا بَالُ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیهِ السَّلاَمُ لَمْ یقَاتِلْ فُلاَناً وَ فُلاَناً وَ فُلاَناً قَالَ لِآیةٍ فِی کتَابِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لَوْ تَزَیلُوا لَعَذَّبْنَا اَلَّذِینَ کفَرُوا مِنْهُمْ عَذٰاباً أَلِیماً قَالَ قُلْتُ وَ مَا یعْنِی بِتَزَایلِهِمْ؟ قَالَ وَدَائِعَ مُؤْمِنِینَ فِی أَصْلاَبِ قَوْمٍ کافِرِینَ وَ کذَلِک اَلْقَائِمُ عَلَیهِ السَّلاَمُ لَنْ یظْهَرَ أَبَداً حَتَّى تَخْرُجَ وَدَائِعُ اَللَّهِ تَعَالَى فَإِذَا خَرَجَتْ ظَهَرَ عَلَى مَنْ ظَهَرَ مِنْ أَعْدَاءِ اَللَّهِ فَقَتَلَهُمْ» (علل الشرایع، ج۱، ص ۱۴۷).
(3) «وَ أَمَّا اَلْمُسْتَأْمِنَةُ مِنَ اَلْمُسْلِمِينَ إِلَى اَلرُّومِ» (دلائل الإمامة، ج۱، ص۵۶۲)
(4) «فَإِنَّهُ رَجُلٌ مِنْ أَبْنَاءِ اَلرُّومِ ، مِنْ قَرْيَةٍ يُقَالُ لَهَا قَرْيَةُ يَسْلِمَ ، فَيَنْبُو مِنَ اَلرُّومِ ، وَ لاَ يَزَالُ يَخْرُجُ إِلَى بَلَدِ اَلْإِسْلاَمِ، يَجُولُ بُلْدَانَهَا، وَ يَنْتَقِلُ مِنْ قَرْيَةٍ إِلَى قَرْيَةٍ، وَ مِنْ مَقَالَةٍ إِلَى مَقَالَةٍ حَتَّى يَمُنَّ اَللَّهُ عَلَيْهِ بِمَعْرِفَةِ اَلْأَمْرِ اَلَّذِي أَنْتُمْ عَلَيْهِ، فَإِذَا عَرَفَ ذَلِكَ وَ أَيْقَنَهُ أَيْقَنَ أَصْحَابُهُ فَدَخَلَ صِقِلِّيَّةَ وَ عَبَدَ اَللَّهَ حَتَّى يَسْمَعَ اَلصَّوْتَ فَيُجِيبَ» (دلائل الإمامة، ج۱، ص۵۶۲).
(5) «وَ أَمَّا عِلَّةُ مَا وَقَعَ مِنَ اَلْغَيْبَةِ فَإِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ يا أَيُّهَا اَلَّذِينَ آمَنُوا لا تَسْئَلُوا عَنْ أَشْياءَ إِنْ تُبْدَ لَکمْ تَسُؤْکمْ إِنَّهُ لَمْ يَکنْ أَحَدٌ مِنْ آبَائِي إِلاَّ وَ قَدْ وَقَعَتْ فِي عُنُقِهِ بَيْعَةٌ لِطَاغِيَةِ زَمَانِهِ وَ إِنِّي أَخْرُجُ حِينَ أَخْرُجُ وَ لاَ بَيْعَةَ لِأَحَدٍ مِنَ اَلطَّوَاغِيتِ» (الاحتجاج، ج۲، ص ۴۶۹)
مطالب مرتبط
